تاثیر گاز آمونیاک در سالن های مرغداری و روش مهار آن

تاثیر گاز آمونیاک در سالن های مرغداری و روش مهار آن:

یکی از معضلات و مشکلات مهمی که گریبانگیر اکثر پرورش دهنده های طیور می شود، بالا بودن آمونیاک سالن و تلفات طیور به دلیل خفگی در اثر مسمومیت گاز آمونیاک می باشد. جهت حل این مشکل و افزایش سطح بهداشت سالن که هم برای پرنده ها و هم برای کارکنان مفید است.

گاز آمونیاک چیست؟
آمونیاک گازی است که در اثر تخمیرآنزیمی مواد ازته  فضولات و بویژه اوره و توسط آنزیمی که از میکروارگانیزهای موجود در بستر ترشح می شود، در سالن های مرغداری ایجاد میشود.
آمونیاک از تخمیر باکتریایی اسید اوریک موجود در مواد بستر درلانه به وجود می آید. گازی است بی رنگ وبی بو و متداولترین گازی است که در مرغداری های غیر بهداشتی وجود دارد. به علت سبک بودن به آسانی قابل تشخیص است.

بررسی علت وجود آمونیاک بالا در سالن های پرورش طیور:

یافتن عامل پیدایش گاز آمونیاک کمک زیادی به حل مشکل و پاکسازی سالن می کند، لذا در ابتدا به بررسی نحوه پیدایش گاز آمونیاک در آمونیاک موجود در فضای نگهداری پرنده ها ناشی از فضولات و مایعات دفع شده طیور می باشد. این گاز از نیتروژن موجود در اسید اوریک نشأت می گیرد و نیتروژن به اندازه کافی در مواد غذایی مصرفی پرنده ها وجود دارد. مقداری از نیتروژن موجود در غذا توسط سیستم گوارشی پرنده جذب شده و مازاد آن به صورت اسید اوریک از طریق فضولات و ادرار دفع می شود.

قرار گرفتن فضولات و ادرار در بستر و تجزیه آن توسط میکروب ها و باکتری ها، سبب انتشار گاز تند آمونیاک می شود که به راحتی قابل استشمام و تشخیص است. حرارت و رطوبت بالای بستر نیز جزو عوامل تشدید کننده آمونیاک بوده و به بدتر شدن وضعیت کمک می کنن.

سالن های پرورش مرغ، بوقلمون، بلدرچین و … کرده و سپس شیوه پاکسازی آن توضیح داده می شود.

وجود آمونیاک بالا در سالن نگهداری طیور چه مشکلاتی به دنبال خواهد داشت؟

سوزش چشم و بینی، مشکل در تنفس، تحریک و سوزش گلو از جمله علائمی هستند که در بدو ورود به سالن پرنده ها توجه شما را به بالا بودن آمونیاک بستر جلب می کند. اما این فقط مشکلاتی است که برای انسان ها رخ می دهد، عوارض و مشکلات آن برای پرنده ها متفاوت تر و خطرناک تر است که در ادامه ذکر شده اند:

1-التهاب چشم و بینی و آبریزش از آنها

2-التهاب کیسه های هوایی و تنفس مشکل

3-کاهش عملکرد و ضریب تبدیل پایین

4-از دست دادن اشتها و کاهش میزان مصرف خوراک

5-کاهش چشمگیر میزان وزن گیری در جوجه ها و مرغ های گوشتی

6-کاهش میزان تخم گذاری در مرغ های تخمگذار

7-بروز درماتیت و زخم کف پا

8-کاهش مقاومت پرنده در مقابل بیماری های ویروسی و باکتریایی

چگونه سطح آمونیاک سالن پرورش طیور را کاهش دهیم؟

راهکارها و راه حل های زیر جهت کاهش سطح آمونیاک سالن نگهداری طیور پیشنهاد می شوند. این روش ها برای سالنهای مرغداری بزرگ و هم سالن های پرورش کوچک و سنتی قابل استفاده هستند.

جهت جلوگیری از بروز مشکلات فوق و پرورش طیور در بهترین حالت ممکن، حتما بایستی تعداد مناسبی فن تهویه و دریچه ورود هوا از قبل در سالن نصب کرده باشید. بهتر است از فن های تهویه دمپردار استفاده کنید تا در صورت خاموش شدن فن، هوای ناخواسته وارد سالن نشود

فن های دمپردار به کنترل دمای سالن در فصول سرد سال و جلوگیری از سرمازدگی طیور کمک می کند، چرا که دریچه فن در مواقع خاموش بودن فن، بسته شده و مانع از تبادل هوا می شود.

در دیواره رو به رویی نیز حتما بایستی تعداد مناسبی دریچه های ورود هوا نصب کنید، دریچه های اینلت و یا هر دریچه دیگری که در جهت وزش باد باشند و به ورود هوای تازه کمک کنند. این امر به ورود اکسیژن تازه و خروج گازهای آمونیاک و دی اکسید کربن کمک بسیار بالایی خواهد کرد.

جهت جلوگیری از تلفات و سرمازدگی پرنده ها در اثر ورود هوای سرد (مخصوصا در فصل های سرد سال) حتما فن ها و دریچه ها را در ارتفاع بالایی سالن نصب کنید و در صورت استفاده از وسایل گرمایشی نیز، به موازات جهت خروج هوا نصب شوند تا هوای تازه ورودی به سالن، توسط هیتر گرم شده و سپس از سالن خارج شود. این امر مانع از سرمازدگی طیور شده و در عین حال به گرم ماندن بستر آنها نیز کمک می کند.

از آنجایی که قسمت زیادی از آمونیاک بستر، در اثر تجزیه ادرار پرنده ها تولید می شود، لذا ممانعت از خیس شدن بستر کمک زیادی به کنترل آمونیاک و هم چنین جلوگیری از زخم پا خواهد کرد. برای این کار به سادگی می توانید از پوشال نرم و یا کاه و کلش نرم استفاده کنید. این مواد تا حد زیادی آب بستر را به خود جذب کرده و به سلامت طیور کمک خواهد کرد.

حرارت و رطوبت بالا دو عامل مهم در تجزیه کود و تولید آمونیاک هستند، با کنترل این دو عامل در سالن پرورش تا حد زیادی می توان از تولید آمونیاک جلوگیری کرد.

بنابراین گرم و مرطوب بودن بیش از حد سالن نه تنها به نفع پرنده ها نیست، بلکه به ضرر آنها نیز تمام می شود.

چگونه بر گاز آمونیاک سالنهای مرغداری غلبه کنیم؟

از اواسط قرن بیستم تا کنون ترکیبات مختلفی با مکانیسم های اثر متفاوت در رابطه با کنترل گاز آمونیاک در صنعت مرغداری در دنیا مورد استفاده قرار گرفته اند .

از میان این موارد فرمالین و عصاره درخت یوگا با استقبال بیشتری مواجه شد از میان این دو ماده عصاره درخت یوگا بازدهی بیشتر داشت چراکه این ماده دارای خاصیت پیوند با آمونیاک می باشد که باعث جلو گیری از رهاشدن گاز آمونیاک از طریق فضولات طیور می شود .

با گذشت سالها تر کیبات جدیدتری جایگزین موارد فوق شد.
ترکیبات که هم اکنون به طور گسترده ای در صنعت پیشرفته طیور اکثر کشورها مورد استفاده قرار می گیرند قادرند از فعالیت آنزیم اوره آز جلوگیری نماید .از آنجا که منشا تولید گاز آمونیاک در سالنهای مرغداری بستر می باشدکه علت آن نیز تخمیر اوره فضولات طیور در بستر است با استفاده از این ترکیبات تولید گاز مذکور در بستر متوقف می شود از جمله این موارد می توان به پاد آمونیاک اشاره کرد .پاد آمونیاک که نوعی پودر خنثی کننده گاز آمونیاک می باشد.

طريقه مصرف :
سیستم بستر : یک روز قبل جوجه ریزی به صورت یک نواخت در روی بستر پخش شود (برای کل دوره)
سیستم قفس :پس از هر نوبت کود کشی در زیر قفسها و نیز هر دو هفته یکبار بر روی کود پخش شود

پاد آمونياك :
این ماده در طی دوره پرورش در بستر فعال باقی مانده و باعث جلوگیری از تولید گاز آمونیاك و در نتیجه كاهش شدید بیماریهای تنفسی می شود. از مزایای دیگر این ماده می توان به موارد ذیل اشاره كرد :
1- كاهش بیماری كوكسیدیوز از طریق از بین بردن یا محدود كردن اووسیست های كوكسیدیوز .
2- كاهش رطوبت بستر
3- جلوگیری از اشاعه بوی زننده كود .
4- كاهش حشرات .
5- غنی شدن كود حاصل از فضولات طیور

كنترل گاز آمونیاك با استفاده از روشهای طبیعی و شیمیایی انجام می پذیرد.
سولفات آلومینیوم و سولفات آهن گاز آمونیاك بستر به ترتیب ۹۹% و ۵۸% كاهش می دهند.