كنترل مصرف انرژي در صنعت مرغداري

صنعت مرغداری یکی از صنایع انرژی بر و حساس بوده بطوریکه کاهش و یا افزایش فاکتوری مانند دما تاثیر بسزایی در میزان تولید و تلفات مرغداری می گذارد. از این حیث دقت مصرف انرژی و اتوماسیون آن دارای اولویت بسیار باالیی است. زیرا این صنعت رتبه دوم مصرف سوخت بعد از ناوگان حمل و نقل در کشور را دارد)1.) حیوانات برای نشان دادن توان ژنتیکی خود به یك سری عوامل نیاز دارند که این عوامل جزء محیط محسوب می شوند که مهمترین این عوامل رطوبت، روشنایی – تهویه، ، دما هستند. افزایش رطوبت بیش از میزان توصیه شده باعث کاهش توانایی دفع حرارت حیوان ، کاهش ظرفیت تنفس طیور ، ایجاد بستر مرطوب رشد میکروب ها میگردد. در صورت افزایش دمای سالن مرغداری از 22 تا 03 درجه سانتی گراد به ازای هر درجه افزایش دما حدود 5/ 1 درصد و افزایش دمای سالن از 02 تا 03 درجه سانتی گراد به ازای افزایش هر درجه دما حدود 6/ 4 درصد در مصرف غذا افت مشاهده می شود. با افزایش دمای سالن به بیش از 02 درجه ی سانتی گراد، طیور شروع به له له زدن می کنند و بال می اندازند. در صورت افزایش دما تا 03 درجه ی سانتی گراد و بیش از آن، تلفات افزایش می یابد. اگر دمای هوای بیرون تا 42 درجه ی سانتی گراد افزایش یابد. مهیا کردن شرایط محیطی مطلوب بسیار مشکل خواهد بود ) و حتی غیرممکن است(. به عبارت دیگر، وقتی دمای بیرون بدن پرنده همسان شود، دیگر به سختی می توان با تهویه ی معمولی )جریان هوا( گرمای اضافی را از سالن خارج کرد.

انتخاب سيستم تهويه با توجه به شرايط اقليمي منطقه

با استفاده از روشهای اتوماسیون می توان در کنترل دما و رطوبت و گازهای مثل آمونیاک نظارت دقیق نمود تا برای استفاده بهینه از انرژی این توجه و نظارت را بکار برد عمال هرچه اندازه گیریها دقیقتر باشد توانایی اتوماسیون فراتر رفته و می تواند عملیات دقیق تری را مدیریت نماید. هزینه اتوماسیون مرغداریها با توجه به هزینه انرژی مصرفی آنها اصال قابل توجه نبوده و می توان گفت یك اتوماسیون پیشرفته و دقیق در یك فصل کاری مرغداری به راحتی با هزینه صرفه جویی حاصل از انرژی جبران خواهد شد عالوه برآن دستگاههای اتوماسیون نیاز به تعمیرات و نگهداری عمومی نداشته و می توانند بدون خطا سالیان متمادی به مرغدار خدمت کنند. اتوماسیون مرغداری ها عالوه بر کاهش هزینه های انرژی می تواند روند کاهش تلفات را ایجاد نموده تا درصد مرگ و میر را به صفر اتوماسیون مرغداری می تواند در میزان تولید تاثیر گذاشته و کیفیت تولید را با توجه به دقیق بودن بازه ها افزایش دهد برساند)2.) باید گفت اتوماسیون مرغداریها با توجه به پروسه ای که یك مرغدار با آن سرو کار دارد و به محض کاهش یا افزایش یك پارامتر میزان ریزش تغییر می نماید کار چندان ساده ای نیست که هر مجموعه ای بتواند از پس این موضوع برآید .

راهكار هاي كاهش مصرف انرژي در مرغداري ها:

الف :عايق: مهمترین بخش در ساختار سالنهای مرغداری

ایجاد عایق مناسب در سقف، دیوارها و کف میباشد. عایق مناسب باعث میشود گرما و سرمای ایجاد شده برای استفاده طیور به راحتی به هدر نرود. ایزوله نمودن سالنها از نظر عایق حرارتی یکی از اصلی ترین راههای کاهش مصرف سوخت و انرژی می باشد.

ـ عايق سقف: در مرغداریها پوشش و عایق کامل سقف بسیار حائز اهمیت است چون گرمای ایجاد شده معموالً در زیر سقف قرار میگیرد و از این طریق به هدر میرود. همچنین در فصول گرم سال عدم عایق سقف موجب گرم شدن سالن و تبادل شدید حرارت به داخل سالن می شود. در اکثر مرغداری ها این مسئله رعایت نشده است و بهتر است به شرح مقابل اصالح گردد . بهترین عایق سقف های سوله، ایرانیت، پرمیت و کرکره سیکوئی بایستی به سه الیه پشم شیشه به ضخامت 5 سانتیمتر در مجموع 55 سانتی متر پشم شیشه کامالً عایق کاری شود. از پشم سنگ جهت عایق کاری استفاده نگردد.

ـ عايق ديوارها: در این رابطه می توان از دیوارهای پانل پیش ساخته عایق کاری شده استفاده نمود، دیوارهای دو جداره که فاصله بین جدارها با عایق مناسب حرارتی پر می شود بهترین حالت های عایق کاری در دیوارها هستند. عدم نصب پنجره در دیوارهای طولی سالن ها نیز بسیار در جلوگیری از اتالف انرژی حرارتی مؤثر است.

ـ عايق كف: قبل از ساخت سالن باید نسبت به قرار دادن عایق مناسب در کف سالن ها اقدام نمود. معموالً از عایق فوم فشرده در عایق کاری کف استفاده می شود و بسیار در عدم تبادل حرارت تأثیر مثبت دارد)

ب: انتخاب وسائل و تأسيسات گرماساز مناسب :

دستگاه های هیتر که به عنوان تولید کننده گرما برای سالنهای مرغداری استفاده می شود بایستی با دقت و مطالعه انتخاب شوند تا ضریب حرارتی باالئی داشته باشند. دستگاه هائی که ضریب تبدیل حرارتی پائین دارند سوخت بیشتری مصرف می نمایند و به دلیل اشکال در مکانیسم فنی حرارت پائین تری تولید نموده که موجبات افزایش مصرف سوخت را باعث می گردند. برای این منظور در موقع خرید دستگاه های هیتر بایستی به قابلیت گرمازائی و ضریب حرارتی آنها با دقت توجه شود.

ج : ميزان تهويه :

یکی از عوامل بسیار مهمّ در مصرف سوخت و انرژی میزان تهویه کافی و الزم برای پرورش طیور درسنین مختلف با توجه به نیاز آنها و با در نظر گرفتن میزان وزن زنده تعیین میگردد. این مقدار هوا برای طیور حدود 7-5 مترمکعب در ساعت به ازاء هر کیلو وزن زنده تعیین می شود. که با توجه به فصول گرم و سرد سال با مدیریت صحیح تهویه و استفاده حداقل مورد نیاز هوا در فصل سرد از فاکتورهای مهمّ کاهش مصرف سوخت می باشد .

در این ارتباط با اندازه گیری دقیق قدرت تخلیه هوا توسط هواکش های هر سالن و ایجاد سطح مناسب هوادهی با توجه به نوع تهویه تونلی، عرضی یا مختلط و با توجه به وزن زنده طیور پرورشی در سنین مختلف که متفاوت می باشد، بایستی مدیریت تهویه را طوری برنامه ریزی نمود که ضمن تأمین نیاز هوای پرنده ها از تهویه بیش از حدّ نیاز جلوگیری به عمل آید. در صورت عدم مدیریت تهویه سوخت مصرف شده و گرمای حاصل از مدخل هواکش ها به بیرون سالن انتقال می یابد و به هدر می رود. استفاده از بستر مناسب در زمان پرورش عالوه بر عایق کاری کف که در موقع احداث ساختمان های مرغداری تعبیه میگردد، در زمان پرورش استفاده از بستر مناسب که عموماً از پوشال چوب می باشد تأثیر بسیار زیادی در پرورش ، عدم آلودگی هوا به گازهای ایجاد شده از بستر و همچنین در روزهای اولیه جوجه ریزی ضمن ایجاد بستر مناسب جهت استراحت و پرورش جوجه ها از سرمای کف جلوگیری نموده و از اتالف انرژی گرمائی از کف سالن پیشگیری می نماید . بستر مناسب پوشال چوب کامالً ضدعفونی شده در ابتدای جوجه ریزی بایستی حداقل پنج سانتی متر در نظر گرفته شود، این میزان بستر ضمن جلوگیری از تبادل حرارت کف از خیس شدن بستر و ایجاد گازهای آمونیاک و CO2 از بستر پیشگیری می نماید. چون در صورت ایجاد گاز بستر باید تهویه بیشتری انجام شود که مستلزم مصرف سوخت بیشتری خواهد بود .