بستر مرغداری و شرایط مناسب محل زندگی طیور

بستر مرغداری و وضعیت آن در محل پرورش طیور، موضوع مهمی است. این بستر باید به نحوی باشد که ضمن فراهم نمودن جایگاهی نرم و راحت برای جوجه، کیفیت خوبی نیز داشته، خشک، نرم و بدون گرد و خاک باشد. جنس، نوع و کیفیت بستر باید به‌ گونه ای باشد که منجر به نقص و ضایعات اندام ها و قسمت های مختلف نگردد.

بستر در واقع عایقی برای کف آَشیانه می باشد و رطوبت رابه خود جذب می نماید ضخامت بستر در تابستان باید ۳ تا ۵ سانتی متر و در زمستان ۵ تا ۸ سانتی متر در نظر گرفته شود، این ضخامت در نواحی گرم و خشک می تواند کمتر باشد.

یک بستر خوب باید عاری از کپک، مواد اضافی و هر نوع آلودگی باشد، اگر محل زندگی مرغ ها و جوجه ها مناسب نباشد، باعث بروز بیماری های طیور و مشکلاتی بسیاری خواهد شد.

وظیفه اول بستر مرغداری:

جذب رطوبت موجود در فضولات جوجه ها ، همان طور که میدانید پرندگان مدفوع و ادرار را به صورت یک جا و مخلوط دفع می کنند در نتیجه فضولات پرندگان دارای رطوبت بالایی است . یک بستر خوب در کنار تهویه مناسب باید بتواند رطوبت حاصل از فضولات پرندگان را تعدیل کند.

وظیفه دوم بستر مرغداری :

جلوگیری از وارد شدن ضربه به کف پای جوجه ها : این وظیفه بویزه در روزهای اول پرورش بسیار مهم است چراکه جوجه ها در روزهای اول بسیار بازیگوش بوده و تمایل به دویدن بسیار دارند. در نتیجه ایجاد یک بستر مناسب برای کف پای جوجه ها بسیار مهم است

وظیفه سوم بستر مرغداری :

ایجاد یک عایق حرارتی : جوجه ها رو روزها نخست پرورش نمیتوانند به خوبی دمای بدن خود را تنظیم کنند و در نتیجه به تغییرات دمایی بسیار حساس هستند . برخورد جوجه ها با کف سرد سالن میتواند زمینه ساز بسیاری از بیماری ها باشد. مشکلات کلیوی ، مدفوع چسبناک و یا گاز دار و بیماری های تنفسی میتواند از نتایج کافی نبودن بستر و یا تماس جوجه ها با کف سرد سالن باشد.

ایده آل ترین میزان رطوبت برای بستر مرغداری ۲۵ الی ۳۵ درصد می باشد، در مرغداری ها عوامل زیادی می تواند باعث افزایش رطوبت بستر شود

ویژگی های ایده آل بستر مرغداری:

در فصل سرما مانند یک عایق عمل کند.

از تماس مرغ و جوجه با زمین سرد سالن جلوگیری کرده و مانع از سرما خوردگی آنان شود.

بستر طیور باید نرم باشد تا مانع از بروز تاول های سینه ای و مشکلات در اندام های حرکتی مرغ ها شود.

بستر طیور از جنسی باشد که گرد و غبار تولید نکند.

بستر مرغداری باید قابل فشرده شدن باشد.

نباید خیلی مرطوب باشد، رطوبت ۲۰ تا ۲۵ درصد مناسب است.

ذرات تشکیل دهنده بستر طیور باید اندازه ی مناسبی داشته باشند و خیلی ریز یا خیلی درشت نباشند.

از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد.

مواد مناسب برای بستر مرغداری:

در سالن های مرغداری برای پوشش کف سالن و بستر از مواد مختلفی استفاده میشود. اما بهترین مواد برای بستر مرغداری ماده ای است که هیچ نوع گاز سمی از خود ایجاد نکند و به راحتی قابلیت جذب آب و دفع آن از طریق تبخیر را داشته باشد.

اگر سطح بستر با موادی پوشش داده شود که قابلیت جذب آب و یا آزاد نمودن آن در هوا و اتمسفر را نداشته باشد، کف سالن مرغداری همیشه مرطوب خواهد بود.

استفاده از کاه ، خاک اره ، مقوای خرد شده ، پوسته برنج و پوشال چوب در مرغداری ها برای پوشش بستر می تواند مفید واقع شود

راهکار کاهش رطوبت بستر مرغداری:

پیشگیری از مرطوب شدن بیش از حد، معقولانه و به صرفه ترین راهکار است، و سایر راهکارها نیز بصورت زیر است:

بعد از تمام شدن دوره ی جوجه ریزی، بستر را به طور کامل تخلیه و از مکان خارج کنید، دما را تا حدی بالا ببرید که سالن گرم باشد.

تصویه هوا و هواکش ها را حتی زمانی که سالن خالی است، خاموش نکنید، درزهای سالن را که در فصل سرما باعث ورود هوای سرد به داخل می شوند را ببندید.

سیستم های آبخوری مرغ ها را از نظر ارتفاع و فشار آب داخل آن ها بررسی کنید، زیرا ممکن است باعث چکه کردن، لبریز شدن و نشتی آب شوند.

پاشیدن آهک زنده بر روی بستر می تواند موثر باشد، از مواد صنعتی که رطوبت را جذب می کنند، مانند زئولیت نیز می توان استفاده کرد.

اما از میان تمامی این مواد پوشال چوب بهتر از سایر مواد در دفع و جذب آب عمل میکند.

علل ایجاد بستر خیس در طیور:

در حالت طبیعی مدفوع با منشاء روده‌ای در طیور دارای رنگ حنایی و یا قهوه‌ای با رسوب اورات در سطح آن میباشد که 12 تا 16 بار در شبانه‌روز تخلیه می‌گردد .

مدفوعی که منشاء آن از سکوم باشد دارای رنگ قهوه‌ای تیره ، بصورت نیمه مایع و معمولاً یک یا دو بار در شبانه‌روز دفع میشود که این نوع مدفوع نیز نباید با مدفوع اسهالی اشتباه گردد .

رابطه آن با بستر خیس در طیور:

بستر در طیور باید در سطح و عمق آن از نظر قوام و چسبندگی یکسان باشد . در شرایط مدیریتی مناسب و سلامت گله ، باتوجه به سن ، رطوبت بستر می‌تواند بین 10 تا 30 درصد متغیر باشد ، اگرچه در مناطق گرم و بسیار خشک رطوبت به 5 درصد نیز ممکن است کاهش یابد .
بستری که دارای چنین شرایطی باشد بعد از چسبندگی در اثر فشردن در بین انگشتان ، بلافاصله ذرات آن از همدیگر جدا خواهند شد که وجود این حالت عدم چسبندگی ناشی از فعالیت باکتری‌های موجود در آن میباشد. بستری که رطوبت آن بیشتر از 30 درصد باشد بعد از فشردن در دست ، حالت خود را حفظ کرده و ذرات آن از همدیگر جدا نخواهند شد . بستر خیس گاهی به بستری گفته میشود که فقط سطح آن مرطوب و چسبنده میباشد ولی قسمت‌های عمقی آن ممکن است خشک باشد . در چنین مواردی قسمت‌های سطحی بستر بعد از خشک شدن تشکیل لایه‌ای چسبنده و سفت را میدهد و بعبارت دیگر ، از نظر قـوام و چسـبندگی در سطـح و عمـق ، از یکـدیگر متفـاوت میباشد

افزایش مصرف آب صرف نظر از علت آن ، می‌تواند سبب بروز اسهال ، مدفوع آبکی و بستر خیس گردد

عواقب ناشی از وجود بستر خیس در طیور:

1-افزایش مقدار آمونیاک در سالن که ناشی از تخمیر اوره میباشد .
2- کاهش مصرف دان ناشی از افزایش آمونیاک و بروز و یا تشدید عوارض تنفسی و مستعد شدن گله به بیماری‌های میکروبی و کلی باسیلوز .

3- کاهش جذب مواد و کاهش راندمان و عملکرد گله
4-مستعد شدن گله به بیماری‌های روده و بویژه کوکسیدیوز .
5– آلودگی سطح خارجی پرنده ، افزایش تورم مفصل خرگوشی و ایجاد زخم در جناغ سینه که در نهایت منجر به حذف تعداد بیشتری از طیور در کشتارگاه خواهد شد .